Σύγχρονοι Κύπριοι Ποιητές. (Α΄ και Β΄ Παγκύπρια Ποιητική Συνάντηση [...] Έκδοση Φοιτητικής Κοινότητας Π.Α.Κ., Λευκωσία 1987, σελ. 151. Κύπρος: Λογοτεχνία και Τέχνη. Αφιέρωμα του περ. Η Λέξη, 85-86, Ιούνιος-Αύγουστος ’89, σελ. 742), εφ. Το Βήμα (8.10.1989).Σαββίδης Γ. Π.
Εκτύπωση
Πρόσφατη διαμονή μου στην Κύπρο, επιβεβαίωσε περυσινή εκτίμηση, πως ζήτημα είναι αν υπάρχει στον κόσμο άλλο νησί με περισσότερους ποιητές ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ― με μόνη πιθανή εξαίρεση την Ιαπωνία*. (Αναγκαστικώς εξαιρώ την κατεχόμενη περιοχή, για της οποίας την σημερινή τουρκόφωνη ποιητική παραγωγή βλ. το άρθρο τής Κυπρίας ποιήτριας Έλλης Παιονίδου, Η Λέξη, σσ. 702-709). Η εξαιρετική αυτή ποσότητα συμβαδίζει με ανάλογη ποιότητα, όπως πρόχειρα μπορεί ο καθείς μας να διαπιστώσει διαβάζοντας τις σσ. 614-615 και 656-687 του πολύ άνισου αφιερώματος της Λέξης. (Καιρός, αλήθεια, είναι οι φίλοι εκδότες-διευθυντές της να στρέψουν μέρος του ζήλου τους, από την οιονεί χύδην συλλογή «υπογραφών», στην αυστηρότερη επιλογή των κειμένων που δημοσιεύουν. Αν επλήρωναν τους συνεργάτες τους, φαντάζομαι πως θα γίνονταν πιο απαιτητικοί).
      Ουσιαστικότερην επιβεβαίωση, για το συνεχιζόμενο σφρίγος της σύγχρονης Κυπριακής ποίησης, μας προσφέρουν αφ' ενός πρόσφατες συλλογές μεσηλίκων ποιητών, όπως Ο Ευαγγελισμός της Λυγερής του Κώστα Βασιλείου (1939), οι Εικόνες του Θεοδόση Νικολάου (1930) ή ο Θόλος του Κυριάκου Χαραλαμπίδη (1940). Αφ' ετέρου, περιεκτικότατην εικόνα παρουσιάζει η αξιοθαύμαστη ανθολογία της Φοιτητικής Κοινότητας Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου, Α΄ και Β΄ Παγκύπρια Ποιητική Συνάντηση. Εκεί, βρίσκουμε 22 ακμαίους ποιητές (έξι γυναίκες), γεννημένους ανάμεσα 1914 και 1953. Σε αυτούς μπορούμε να προσθέσουμε τουλάχιστον άλλους 51 (δώδεκα γυναίκες), των οποίων αυτόγραφα δείγματα, κατά το πλείστον αξιοπρόσεκτα, ήδη διαθέτουμε, από το 1981, σε δύο διπλά τεύχη (9-10 & 11-12) του περιοδικού της Λάρνακας, Ο Κύκλος.
      Η κομψή ανθολογία των Φοιτητών της Παιδαγωγικής Ακαδημίας ―υποδειγματικά τυπωμένη με δύο χρώματα στην Λευκωσία και λιτά στολισμένη με κοσμήματα και ασπρόμαυρα χαρακτικά τού γνωστού ζωγράφου, και καθηγητή τής Ακαδημίας, Αντρέα Λαδόμματου―, είναι ο μονιμότερος καρπός των δύο διήμερων «Παγκυπρίων Ποιητικών Συναντήσεων», οι οποίες οργανώθηκαν στην Λευκωσία τον Μάρτιο 1985 και τον Μάιο 1986. Όπως μας πληροφορούν οι εκδότες-οργανωτές (σ. 7): «Σκοπός των ποιητικών συναντήσεων ήταν η γνωριμία των φοιτητών και αυριανών δασκάλων με τους ποιητές του τόπου μας, με το έργο τους, και η συζήτηση μαζί τους πάνω σε διάφορα θέματα είτε του χώρου της λογοτεχνίας είτε της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής του νησιού μας».
      Δεν ξέρω πόσοι από τους θερινούς αναγνώστες της Λέξης επήραν μαζί τους ως ανάγνωσμα διακοπών το Κυπριακό της Αφιέρωμα ― και από αυτούς, πόσοι το διάβασαν ολόκληρο. Εκείνο, άλλωστε, που έχει σημασία σε παρόμοιες συναγωγές είναι η μονιμότερη χρησιμότητά τους. Εδώ έχουμε κείμενα 54 Ελληνοφώνων συνεργατών (συνυπολογίζοντας και τον Ροζέ Μιλλιέξ) και τριών «επωνύμων» ξένων σε μετάφραση, διανθισμένα με ανάκατες εικόνες έργων 37 Κυπρίων καλλιτεχνών (από τους οποίους, με πρώτη ματιά, παρατηρώ πως λείπουν οι Αντρέας Καραγιάν, Γ. Α. Νικολαΐδης, Στας Παράσχος και Αντρέας Χρυσοχός). Εικοσιεννέα από τα κείμενα οφείλονται σε Ελληνοκυπρίους, και εικοσιτέσσερα υπογράφονται από Ελλαδίτες. Η συμπαράθεσή τους είναι λίαν διδακτική, αν καθίσει κανείς να λογαριάσει ποια και πόσα είναι τα μη «φθαρτά» (όπως λένε οι Κύπριοι μανάβηδες για τα αμέσως αναλώσιμα είδη τους).
      Δεδομένου ότι στο τεύχος αυτό σχεδόν όλες οι συνεργασίες των Ελληνοκυπρίων είναι ή καίριες ή πάντως χρήσιμες ή οπωσδήποτε ενδιαφέρουσες («Όσα ξέρει ο νοικοκύρης...»), επισημαίνω μόνον όσες από τις Ελλαδίτικες μου φαίνονται λιγότερο εφήμερα υπερθετικές και μονιμότερα θετικές: το ποίημα «Διαχρονική αντίσταση» του Νικηφόρου Βρεττάκου, το άρθρο του Γιώργη Γιατρομανωλάκη «Η Κυπριακή Λογοτεχνία στη Μέση Εκπαίδευση», η ανακοίνωση των Κυπριακών φακέλων του Αρχείου Σεφέρη από τον Φώτη Δημητρακόπουλο, το γραμματολογικό δοκίμιο του Γιώργου Κεχαγιόγλου «Ιστορία και ήθος: Κυπριακά παραδείγματα», το μελέτημα του Μ. Γ. Μερακλή «Προς τις πηγές της ποιήσεως (από το δρόμο της Κυπριακής Λαογραφίας»), και η μαρτυρία του Αλέξη Πάρνη «Η Κυπριακή μου ταυτότητα». Ήτοι 6 επί συνόλου 25, ήγουν 24%. Σαν πολλά μεγάλη η φύρα μας, βρε πατριώτες!


* Το φαινόμενο αυτό, όπως και αν το ερμηνεύσει κανείς, δεν είναι καινούργιο. Ενδεικτικώς σημειώνω πως, στο περι εκτικότατο Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων ―αλλά, φευ, μόνον δύο Τουρκοκυπρίων― γεννηθέντων από το 1880 ως το 1920, του Αριστείδη Λ. Κουδουνάρη (Ίδρυμα Πιερίδη, Λευκωσία 1989), ανάμεσα στα 648 λήμματα που το απαρτίζουν, καταγράφονται 85 ποιητές ή άτομα που εξέδωσαν τουλάχιστον μία συλλογή στίχων. Δηλαδή, χωρίς να λογαριάσουμε τους περίπου 200 αφανείς λαϊκούς ποιητάρηδες της ίδιας περιόδου ή τον ανοικονόμητο Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, έχουμε ποσοστό 13% λογίων ποιητών ή στιχουργών.


Tο σπίτι της μνήμης, Σπουδαστήριο Nέου Eλληνισμού, 1997
Περιλαμβάνεται στους τόμους Φύλλα Φτερά, Ίκαρος, 1995, 152-154 και Tο σπίτι της μνήμης, 1997, 98-101.