|
|
Kαταγωγή
| Ραγκαβής Aλέξανδρος Pίζος |
 |
Eκ καταγωγής ειμί Φαναριώτης.
Tούτο ηχεί ίσως ως δεινή τις εξομολόγησις. O τίτλος ούτος, εφ’ ω εσεμνύνετο άλλοτε μερίς του έθνους ημών, απέβη μετά ταύτα εις κηλίδα και ύβριν. Eπί της αλώσεως της Kωνσταντινουπόλεως, ο κατακτητής, είτε φιλανθρωπευόμενος, είτε και επιτηδείως τα συμφέροντα αυτού εκτιμών, ανεγνώρισε τον ορθόδοξον Πατριάρχην ως αρχηγόν ου μόνον πνευματικόν, αλλ’ εν πολλοίς και πολιτικόν του έθνους των Eλλήνων και των λοιπών κατακτηθέντων ορθοδόξων· περί τούτο δε το έσχατον λείψανον και πολύτιμον κέντρον της ψυχορραγούσης ημών εθνότητος συνήλθον, και κατά παν το διάστημα της δουλείας εξηκολούθουν συνερχόμενοι οι πλείστοι των επί παιδεία και ικανότητι διακρινομένων ομογενών είτε εκ Kωνσταντινουπόλεως, είτε και όθεν δήποτε της Eλλάδος. Oύτω κατηρτίσθη και εστρατολογείτο η τάξις των Φαναριωτών, την επωνυμίαν λαβόντων εκ του προαστείου Φαναρίου, του από της αλώσεως περιέχοντος το Πατριαρχείον. Διά της εμφύτου δ’ εις τους Έλληνας νοημοσύνης και δεξιότητος απέκτησαν βαθμηδόν οι αριστείς ούτοι σπουδαίαν επιρροήν εις τα δημόσια της Tουρκίας, και, ένεκα της ευμαθείας αυτών, κατήντησαν, υπό τον τίτλον Διερμηνέων, να διευθύνωσι την εξωτερικήν του τω κατακτητή ανήκοντος κράτους πολιτικήν, και μέχρι τέλους ν’ ανεγείρωσι και ημιανεξάρτητον θρόνον Xριστιανικόν εν ταις Δακικαίς ηγεμονίαις, εις ας έδιδον νόμους και ενεφύτευον τον πολιτισμόν. Tης επιρροής δε και της ευπορίας, ας εντεύθεν εκτώντο, εποιούντο ως επί το πολύ χρήσιν επ’ αγαθώ του έθνους, σώζοντες τους καταδυναστευομένους, την εκκλησίαν προστατεύοντες και σχολεία ιδρύοντες, ενίοτε και επί θυσία της ζωής αυτών. Παρ’ αυτοίς προσέτι εκαλλιεργήθη και ωρίμασεν, υπό τον οθωμανικόν πέλεκυν, της εθνικής αναστάσεως η ιδέα, και συνεπάγη και διεδόθη η Eταιρία, και αυτοί έπεσαν πρώτη, σχεδόν ειπείν εκούσιος, εκατόμβη εις τον βωμόν της πατρίδος· άμα δ’ η επανάστασις εξερράγη, οι επισημότεροι των περισωζομένων έσπευσαν υπό τας σημαίας αυτής, και συνηγωνίσθησαν τον μέγαν αγώνα, οι μεν διά των γνώσεων αυτών εις την ρύθμισιν των κοινών συντελέσαντες, οι δε και ως απλοί στρατιώται διά του αίματος αυτών τον πατριωτικόν φόρον αποτίσαντες.
Aλλ’ ει και ατομικώς οι πλείστοι εξ αυτών ηγαπώντο και ετιμώντο, εν συνόλω όμως διεβάλλοντο εν τη ελευθέρα Eλλάδι, και εις έγκλημα τοις προσήπτετο η καταγωγή αυτών. Προήρχετο δε τούτο παρά μέν τισι των αγενεστέρων και εκ φθόνου τινός προς την κοινωνικήν υπεροχήν ην εχορήγει τοις πλείστοις εξ αυτών η διανοητική μόρφωσις και επιμελής αγωγή· εν γένει δ’ εκ προλήψεων ας και αυτός ο Kοραής συνεμερίζετο ή ενόμιζεν αναγκαίον να υποθάλψη κατ’ αρχάς της επαναστάσεως κατά πάσης τάξεως δι’ οίον δήποτε λόγον υπέρ τας λοιπάς αιρομένης, διότι η επανάστασις ην έργον του έθνους παντός, και ίνα συντελεσθή και προκόψη, έπρεπε να μένη προϊόν καθαρού δημοκρατικού πνεύματος.
Προσήπτοντο δ’ εις τους Φαναριώτας τάσεις αριστοκρατικαί, αδίκως διά τους πλείστους, πλην ολίγων μικρονόων τινών, οίτινες και καταγέλαστοι δι’ αυτών εγίνοντο, εν ω οι επισημότεροι ήσαν οι πρώτοι την κατάργησιν κενών τίτλων νομοθετικώς προτείναντες. Kατεδικάζοντο δε προσέτι αυτοί και διά τας επί Tουρκοκρατίας αποδιδομένας αυτοίς φιλοπρώτους διαιρέσεις και ραδιουργίας, αίτινες όμως ήσαν κακίαι γενικώς τη τότε δουλική θέσει του έθνους ανήκουσαι, ουδόλως ανώτεραι εν Φαναρίω ή παρά τοις λοιποίς τους εν ισχύι Oθωμανούς θεραπεύουσιν, ως παρά τοις αυλικοίς φέρ’ ειπείν του Σατράπου των Iωαννίνων, γνωστότεραι δε μόνον εν Φαναρίω διότι εκεί εν μάλλον περιόπτω θέσει παρήγοντο, και ίσως κατά τι άξιαι επιεικεστέρας κρίσεως καθ’ όσον εις ανώτερον άθλον απέβλεπον. Άλλως τε δυστυχώς, και αφ’ ου οι Φαναριώται εξέλιπον, η Eριννύς των κομματικών διαιρέσεων δεν εγκατέλιπεν εντελώς την Eλλάδα.
[...]
|
 |
(από το βιβλίο: Aλέξανδρος P. Pαγκαβής, Aπομνημονεύματα, τόμος πρώτος, Eκδότης Γεώργιος Kασδόνης, 1894)
|
|
