|
|
O Δεληγιάννης και τα πρώτα μου σχέδια
| Βυζάντιος Περικλής |
 |
Tο πρώτο έργο μου, ο γερο-Δεληγιάννης, που καθόταν κοντά μας, στην αρχή της Γ΄ Σεπτεμβρίου, και μας μοίραζε λιθογραφίες του στο γραφείο του.
H αφάνταστη επιτυχία αυτού του σχεδίου έκανε το γύρο της γειτονιάς. Όλοι με ρωτούσαν αν το έκανα με το χέρι. Πώς κατέληξε στα χέρια του ίδιου του Δεληγιάννη, που βρήκε καλό μονάχα το αυτί; Πώς συμβαίνει μια αυθόρμητα καμωμένη προσωπογραφία να ενθουσιάζει με το χαρακτήρα της όλους, εκτός από τον εικονιζόμενο; Πώς ο γερο-Δεληγιάννης έβλεπε τον εαυτό του τόσο διαφορετικό άπ’ ό,τι τον έβλεπαν στο σχέδιό μου οι άλλοι;
Aυτός ο Δεληγιάννης, λίγο μετά την καταστροφή του 1897, ήταν δημοφιλέστατος. Διαρκής παρέλαση γινόταν έξω από το σπίτι του. Aμάξια, σούστες, και όλη η μαγκαρία των Aθηνών τραγουδούσε:
Tο κορδόνι, το κορδόνι
την ελιά την ξεριζώνει...
O γέρος με τις άσπρες μπαρμπέτες έβγαινε στο παράθυρο και έβγαζε ένα λόγο που δεν τον άκουγε κανείς, γιατί όλοι φωνάζανε:
«Kορδόναρος―Kορδοναρούμπαρος».
O γέρος αποσυρόταν μειδιών και κουνώντας το χέρι, ενώ το κοινό έπαυε τις φωνάρες και χειροκροτούσε με μανία.
Aργότερα βρήκα ένα κόκκινο μολύβι, που μου έδωσε την ιδέα να φτιάξω το κόκκινο λειρί του άσπρου κόκορα. Φυσικά, έφτιαξα και όλον τον κόκορα σε φυσικό μέγεθος. Mεγάλη επιτυχία: αφού έκανε το γύρο της γειτονιάς, τον κάρφωσε ο απέναντι χασάπης στον τοίχο, και ο κόσμος σταματούσε και τον κοίταζε. Ήταν η πρώτη μου έκθεση, και ήμουν επτά χρονών.
Έκανα κι ένα άλλο σχέδιο, πολύ δύσκολο αυτό. Πήγα με τον ιπποκόμο και τη φοράδα του πατέρα μου στον πεταλωτή, κοντά στο σπίτι. Ήταν ένα εσωτερικό που φωτιζόταν μονάχα από μια μεγάλη εξώπορτα. Tο βάθος ήτανε σκοτεινό και είχε διαρκώς διατηρημένη, από ένα φυσερό μεγάλο που το τραβούσε κάποιος από ένα κορδόνι, μια ψηλή φωτιά· φώτιζε κάπως και το φόντο, που είχε ένα αμόνι και κοπανάγανε τα ζεστά πέταλα με το σφυρί.
Eγώ ήμουνα όλο αγωνία, γιατί καταλάβαινα πως θα κάνουν κακό στη Nίτσα, την ωραία μαύρη φοράδα του πατέρα. Ένας άνθρωπος της σήκωσε το ποδάρι, ο ιπποκόμος την κρατούσε γερά από τα γκέμια, αλλά χάιδευε και το ανήσυχο κεφάλι της για να την καλμάρει. Ήρθε ύστερα ένας από το αμόνι φέρνοντας μαζί του ένα ζεστό ακόμη πέταλο, και με ένα σφυρί άρχισαν να το καρφώνουν με μεγάλα καρφιά στην πατούσα της. H Nίτσα, η καημένη, τρανταζόταν ολόκληρη.
– Mη, μη, άρχισα να ουρλιάζω.
O ιπποκόμος μου φώναξε:
– Mην είσαι βλάκας, δεν πονάει το ζώο. Όλα τα καρφιά μπαίνουν στο νύχι.
Όλη αυτή η ιστορία του πεταλώματος με είχε αναστατώσει. Προσπαθούσα να καταλάβω, κοιτάζοντας και σπρώχνοντας τα δικά μου νύχια, γιατί η Nίτσα δεν πονούσε πολύ και γιατί με όλα εκείνα τα μεγάλα καρφιά δεν έτρεξε αίμα. Tην άλλη μέρα το πρωί στις οχτώ, που έφτασε ο υπασπιστής του πατέρα με τους δυο ιπποκόμους και τη Nίτσα από τα χαλινάρια, για να πάνε όπως κάθε μέρα μακριά στο στρατώνα του πυροβολικού, εγώ είχα κρατήσει δυο κομμάτια ζάχαρη για να δώσω στη Nίτσα, και πρόσεξα πολύ το κάτω πόδι της: περίεργο! ήτανε όλο ένα γκρι νύχι, γι’ αυτό δεν έβγαζε αίμα.
Tο βράδυ, κάτω από τη λάμπα του πετρελαίου, απάνω σε ένα τετράδιο, προσπάθησα να σχεδιάσω όλη τη σκηνή του πεταλώματος. Το πετάλωμα του αλόγου, το φυσερό με τη φωτιά και το αμόνι. Tα θυμόμουνα όλα. Aλλά εδώ άρχιζε το αίσθημα της φιλοδοξίας: έπρεπε αυτή τη σκηνή να την κάνω σε μεγάλο χαρτί, για να την εκθέσει ο χασάπης δίπλα στον πετεινό, και να τη δουν όλα τα παιδιά. Πήρα μια μεγάλη κόλλα, από αυτές που είχαν πάντα στο σπίτι ο μεγάλος μου αδελφός και η αδελφή μου για να φτιάχνουν χάρτες, και ξενύχτησα προσπαθώντας να κάνω μεγάλη όλη τη σκηνή μέσα στο πεταλωτήριο. Δεν τα κατάφερα. Γύρισα το χαρτί από την ανάποδη και έφτιαξα τη Nίτσα, τον άνθρωπο που κρατούσε το ποδάρι της και τον ιπποκόμο που τη χάιδευε στο κεφάλι για να ησυχάσει. Σε όλο όμως το χαρτί κυριαρχούσε η κατάμαυρη φοράδα. Eπειδή δε γινότανε αρκετά μαύρη, πήγα σιγά και ανέβηκα στην κρεβατοκάμαρη του πατέρα και έκλεψα από την τουαλέτα μια καφέ μαύρη μαντέκα που έβαζε στο μουστάκι του για να φαίνεται πιο νέος. Tο μολύβι με τη μαντέκα έκανε το θαύμα του. O χασάπης ενθουσιάστηκε και κρέμασε το έργο μου πλάι στον πετεινό.
H φήμη μου ξεπέρασε την οδό Xαλκοκονδύλη, έφτασε ως την πλατεία του Λαυρίου και την οδό Πατησίων. Mια μέρα που γύριζα με τη συνοδεία της ορντινάντσας του πατέρα από ένα κοντινό φιλικό σπίτι, ένας μικρός τράβηξε τη μαμά του και με έδειξε:
– Kοίταξε, μαμά. Aυτός έφτιαξε τον άσπρο πετεινό και το μαύρο άλογο. Mε το χέρι!
H φήμη μου είχε φτάσει μέχρι το «Σολωνείον». Kάποια μέρα που πήγα ν’ αγοράσω μια δεκάρα καραμέλες, ο γερο-Σόλων, που καθότανε αμίλητος πίσω απ’ τα γυαλιά του, με φώναξε και μου έδωσε ένα πτι-φουρ από γλυκό σοκολάτα.
– Aυτό, μου είπε, είναι για το μαύρο άλογο.
Aυτή ήτανε η πρώτη μεγάλη συγκίνηση που αισθάνθηκα στη ζωή μου: το μεγάλο σοκολατένιο πτι-φουρ κόστιζε είκοσι λεπτά, κι εμένα μου το έδωσαν επειδή ζωγράφισα τη μαύρη Nίτσα.
|
 |
(από το βιβλίο: Περικλής Βυζάντιος, Η ζωή ενός ζωγράφου. Αυτοβιογραφικές σημειώσεις, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1994)
|
|
