|
|
Η μεγάλη ανάπτυξη
| Μουμτζής Τάσος |
 |
Νέα λοιπόν προσπάθεια όλων, μια και τα οικονομικά μέσα το επέτρεπαν, για την ανάπτυξη της πόλης, από κάθε πλευρά. Ύστερα από πολλές συνεδριάσεις του επιτελείου, να πούμε, του παπα-Οικονόμου, που ενισχύθηκε από καθηγητές και δασκάλους, προγραμματίστηκαν να γίνουν πολλά μεγάλα έργα, όπως η ανέγερση του μεγάρου της Ακαδημίας των Κυδωνιών, στη συνοικία του Αγίου Δημητρίου, απέναντι στο σπίτι του προπάππου μου, που τελείωσε το 1803 (δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του παπα-Οικονόμου), ανέγερση εκκλησιών, νοσοκομείων, ξενοδοχείων κλπ.
Μεγάλες μορφές της τότε εποχής αποτελούσαν το διδακτικό προσωπικό των Σχολών και προ παντός της Ακαδημίας, σαν τον Γρηγόριο Σαράφη, τον Βενιαμίν τον Λέσβιο, τον Λάμπρο με το τυπογραφείο του, που το έφερε απ’ το Παρίσι, ένα απ’ τα δυο τρία που πρωτομπήκαν στην Τουρκία για ελληνικά εκπαιδευτήρια, εκτός εκείνου των πατριαρχείων, υπό την προστασία του Άγγλου πρέσβεως.
Για πρώτη φορά ελληνικά εκπαιδευτήρια προσήλκυσαν τόσο πολλούς σπουδαστές απ’ τα νησιά και πολλές πόλεις της σημερινής Ελλάδος, σε ελάχιστες από τις οποίες φυτοζωούσαν μικρά δημοτικά σχολειά. Στους σπουδαστές αυτούς παρείχετο στέγη δωρεάν και στους αριστεύοντες πλήρης υποτροφία.
Επί είκοσι χρόνια λειτούργησε η Ακαδημία των Κυδωνιών. Κάθε χρόνο, ύστερα από διαγωνισμό, έστελνε με έξοδά της τους αριστεύοντες στην Ευρώπη, για ανώτατη εκπαίδευση. Επιστρέφοντας οι υπότροφοι αυτοί, ανελάμβαναν τις έδρες των επιστημονικών κλάδων στην Ακαδημία και στα γυμνάσια αρρένων και θηλέων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ο εκ Βρυούλων Ευγένιος, ο εκ Κύμης Βησσαρίων, ο εκ Μουδανιών Θεοδόσιος και άλλοι.
Παράλληλα η βιομηχανική και εμπορική κίνηση τράβηξε ομογενείς απ’ όλα τα σημεία της κυρίως Ελλάδος, την Ήπειρο και την Μακεδονία, πολλοί από τους οποίους ήταν καταδιωκόμενοι απ’ τους Τούρκους και τον Αλή Πασά.
Το 1820 το Αϊβαλί, με πληθυσμό 32.000 κατοίκων, απ’ τους οποίους 700 έως 1000 ήταν ξένοι, είχε φτάσει στη μεγαλύτερη ακμή του σε όλους τους τομείς: θρησκευτική αγωγή, παιδεία, βιομηχανία, εμπόριο, γεωργία, ναυτιλία κλπ.
Παράλληλα με το Αϊβαλί αναπτύσσονταν, έστω και λίγο αργά, και ο απέναντι συνοικισμός των Μοσχονησίων, με πρωτεύοντα κλάδο τη ναυτιλία.
Αυτό είναι το Αϊβαλί, η πατρίδα μου. Πνευματικός φάρος στη μαύρη σκλαβιά της Ελλάδος, που φώτισε το πανελλήνιο και συνέβαλε πολύ στις πατριωτικές προσπάθειες της Φιλικής Εταιρείας, για διαφώτιση των μετριωτάτης τότε μορφώσεως Ελλήνων, σε ό,τι αφορούσε τη σημασία της εξέγερσης και την επιτυχία, με μεγάλες θυσίες, της τόσο ποθητής ελευθερίας.
|
 |
(από το βιβλίο: Τάσος Μουμτζής, Αναμνήσεις 1894-1924, Θεσσαλονίκη, 1971)
|
|
