Αφελληνισμός και… κουραμάνα!
Σιναπλίδου-Αποστολοπούλου Αγαθή
Εκτύπωση
Άρτος στο χωριό λίγος-πολύς υπήρχε και η αντίσταση ανέλαβε να μας ψυχαγωγήσει με διάφορα θεάματα. Δημιουργήθηκε θίασος σκιών με καραγκιοζοπαίκτες το Γιώργο Δ. Σολωμό, το Γιώργο Αν. Καραγιώργο και το Μήτσο τον Καραλή, που αλλοιώνοντας τη φωνή του, έπαιζε και το ρόλο της γυναίκας του Καραγκιόζη.
     Θυμάμαι και τώρα ακόμη τον εξής διάλογο μεταξύ του ζεύγους:
     – Πού είσαι Καραγκιόζαινα;
     – Στο πλυσταριό, πλένω.
     – Πάλι πλένεις; Πρόπερσυ δεν έπλυνες; Πάλι λερώθηκαν τα ρημάδια τα ρούχα;
     Νέα αγόρια και κορίτσια ανέβασαν το δράμα «Να ζει το Μεσολόγγι» κι εμείς τα παιδιά μια κωμωδία «Τα λάθη της Σταμάτας».
     Αντί για μαθήματα στο σχολείο μαθαίναμε τραγούδια όπως τα παρακάτω:
 
     1.
     Λευτεριά πανώρια κόρη
     Κατεβαίνει από τα όρη
     κι ο λαός την αγκαλιάζει
     και χορεύοντας φωνάζει
 
     ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, φωνή λαού
     που φτάνει ως τ’ άστρα τ’ ουρανού
     Ε.Α.Μ., Ε.Α.Μ. Ε.Α.Μ. αντιλαλεί
     όλη η Ελλάδα με μια φωνή.
 
     2.
     Βόλγα, Βόλγα τα νερά σου
     Βόλγα, Βόλγα ξακουστέ
     αρχηγού Κοζάκου δώρο
     δεν εδέχθηκες ποτέ
 
     Βόλγα, Βόλγα μην αφήνεις
     τα παιδιά σου νηστικά
     γιατί αυτά θε να σου φέρουν
     λευτεριά στην αγκαλιά
 
     3.
     Βροντάει ο Όλυμπος
     αστράφτει η Γκιώνα
     Μουγκρίζουν τ’ Άγραφα
     σειέτ’ η στεριά
 
     Στ’ άρματα, στ’ άρματα
     μπρος στον αγώνα
     για τη χιλιάκριβη
     τη λευτεριά
 
     4.
     Ας στεριώσουμε εδώ
     που δεν έχει Θεό
     μια ζωή ζωντανή
     προχωρεί
 
     Σαν αετόπουλα που ήμαστε, γνωρίζαμε απ’ έξω κι ανακατωτά όλα τ’ αντάρτικα τραγούδια, από άλλες όμως γνώσεις, ελάχιστες. Θυμάμαι μάλιστα ότι η τότε δασκάλα μας, η Ε.Κ., μας είχε υποχρεώσει να κόψουμε από το αναγνωστικό μας όλα τα φύλλα που αναφέρονταν στα ηρωικά κατορθώματα των Ελλήνων, από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και τους νεότερους, αφού, όπως έλεγαν, μάνα μας ήταν η Ρωσία και ο πατέρας μας ο Στάλιν!
     Υπήρχε γενικά ένας αλλιώτικος αέρας αναδημιουργίας, όπως επί εποχής δικτατορίας του Μεταξά με την Ε.Ο.Ν., τους φαλαγγίτες και τις φαλαγγίτισσες κι ακόμη περισσότερο.
     Δεν έλειψαν φυσικά και οι υπερβολές. Ένας συγχωριανός μας, ο Ι.Σ., πάνω στον ενθουσιασμό του, όταν βάφτισε το γιο του του έδωσε το όνομα… Στάλιν, που αργότερα μετά και την αποσταλινοποίηση το μετέτρεψαν σε Στέλιο.
     Κάποια στιγμή καταργήθηκε το παλιό αναγνωστικό μας κι ένα σωρό παιδιά αναγκαστήκαμε να διαβάζουμε από ένα και μοναδικό βιβλίο, γραμμένο νομίζω από τον Τριανταφυλλίδη.
     Με την ίδρυση της Ε.Π.Ο.Ν., στις 23 Φεβρουαρίου του 1943, γίνανε και εκλογές στο χωριό μας για την ανάδειξη αρχηγών.
     Σε αυτές εκλέχθηκαν αρχηγός του γυναικείου τμήματος η αδελφή μου Ζωή με υπαρχηγό την Ασημούλα Κούργια, ενώ στους νέους αντίστοιχα οι Κωνσταντίνος Κολούσιος ή Σιάπκας, –σχεδόν όλοι στο χωριό είχαν παρατσούκλια– και ο Γιώργος Δ. Σολωμός.
     Μια ημέρα του Μαρτίου του 1944, οι τέσσερεις παρέα, πήγαν στο διπλανό μας χωριό, το Πουρνάρι, όπου πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση όχι μόνον Επονιτών αλλά και άλλων κατοίκων του χωριού με ομιλητές τους εξ Ελατείας αρχηγούς. Η συγκέντρωση είχε επιτυχία, όπως είπε η αδελφή μου, αλλά όταν επανήλθαν στο χωριό μας, μάθαμε ότι μερικοί νεαροί ρώτησαν τους Κολούσιο και Σολωμό πονηρά…
     – Τι έγινε, βρε παιδιά; Βγάλατε καμιά… κουραμάνα; Εννοώντας αν είχαν καταφέρει να βάλουν χέρι στα κορίτσια. Κι εκείνοι:
     – Πού κουραμάνα! Ούτε ψίχουλο…
     Μετ’ επιτάσεως κυκλοφορούσαν οι φήμες ότι, αν θ’ άλλαζε το καθεστώς, οι άνδρες θα είχαν δική τους όποια γυναίκα ήθελαν, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι και να την παντρευτούν…
     Πολλοί παρασύρθηκαν από το γενικό ρεύμα και νόμιζαν ότι εργάζονταν μόνο για την αντίσταση.

(από το βιβλίο: Αγαθή Σιναπλίδου-Αποστολοπούλου, Από τη Μαύρη Θάλασσα στη Χώρα του Ιάσονα. Γεγονότα και αληθινές ιστορίες, Θεσσαλονίκη, Ερωδιός, 2013)