|
|
| Κωλέττης Ιωάννης | (3
Παραθέματα)
|
| ΓΕΝΝΗΣΗ: Συρράκο 1773 |
| ΘΑΝΑΤΟΣ: Aθήνα 1847 |
|
 |
| 1. |
Εκ της τελευταίας διαγωγής του προκατόχου μου συμπεραίνω ότι, διατρίψαντες και οι δύο τόσα έτη εις την Ευρώπην, αυτός μεν ελησμόνησε την Ελλάδα, εγώ δε εδιδάχθην να εννοώ αυτήν κάλλιον ή πρότερον. Ο Μαυροκορδάτος εξέλαβε την Ελλάδα Ευρώπην. [...] Έστρεψε το βλέμμα περί την αίθουσαν αυτού και, ιδών ανθρώπους φορούντας βελάδας, ομιλούντας αγγλικά και γαλλικά, είπεν: «Ιδού το ελληνικόν έθνος και κατ’ αυτό γεννηθήτω το υπουργείον μου». Πλην, αγαπητέ, το ελληνικόν έθνος δεν είναι το συνερχόμενον εις την αίθουσαν του Μαυροκορδάτου, αλλά το συνερχόμενον εις την του Κωλέττου· το ελληνικόν έθνος ούτε βελάδας φορεί ούτε γαλλικά ή αγγλικά ομιλεί· φορεί φουστανέλας, ομιλεί ενίοτε και αλβανικά και κουτσοβλάχικα, και σώζει τα ήθη της τυραννίας, τα οποία δεν θα εξαλειφθώσι διά μιάς· διότι, όσον και αν φωνάζωσιν οι λογιώτατοι, τα έθνη δεν αυτοσχεδιάζονται. [...] Αλλά ενδέχεται να μ’ ερωτήσης· ― Συ, Κωλέττη, τι προτιμάς; την αίθουσάν σου ή την αίθουσαν του Μαυροκορδάτου; ― Την αίθουσαν του Μαυροκορδάτου, θα σε αποκριθώ παρευθύς. [...] Πλην ερωτώ και εγώ σέ: ― Τι πρόκειται να κυβερνηθή; η ομάς ή το έθνος; Αν πρόκειται να κυβερνηθή το έθνος, πρέπει να έχη και κυβέρνησιν εθνικήν, ήτις προ πάντων να μη αλλάσση συχνά πυκνά, αλλά να διαρκή, διότι το διαρκείν είναι ίσον προς το κυβερνάν.
|
| | Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί Αναμνήσεις, Β΄, 1879. 120-121. |
|
| 2. |
Τα συντάγματα […] έχουσι προς τα έθνη ως αι γραμματικαί προς τας γλώσσας. Τί εστι γραμματική; Απεικόνισμα των κανόνων, τους οποίους παρεδέχθησαν έξοχοι συγγραφείς· προ της υπάρξεως άρα τοιούτων συγγραφέων γραμματική δεν γίνεται. Τι δέ εστι Σύνταγμα; Απεικόνισμα των ηθών, άτινα παρεδέχθη η κοινωνία· προ της υπάρξεως άρα κοινωνικών ηθών αδύνατον να γραφή Σύνταγμα. Τούτο δεν ήλθεν εις τον νουν των λογιωτάτων, ότε ανεστατώθησαν υπέρ Συντάγματος, ουδ’ ενθυμήθησαν ότι προ της πολιτικής διοργανώσεως απαιτείται η κοινωνική. Συνέταξαν εξ εναντίας γραμματικήν της αρχαίας και εγχειρίσαντές μοι αυτήν είπον: «Γράψε την γλώσσαν του Βηλαρά κατά τους κανόνας της γλώσσης του Δημοσθένους.»
|
| | Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί Αναμνήσεις, Β΄, 1879. 122. |
|
| 3. |
Φρίττω ενθυμούμενος την ημέραν εκείνην, καθ’ ην ωμόσαμεν να συνεισφέρωμεν τα πάντα, και αυτήν μας την ζωήν, διά την ελευθερίαν της Ελλάδος. Ζώσιν έτι πολλοί εκ των ομοσάντων τον όρκον τούτον. Πόσον πρέπει να συναισθανθώμεν το βάρος του όρκου τούτου εις ταύτην την περίστασιν, καθ’ ην συνήλθομεν να συντάξωμεν το Σύνταγμα, το ευαγγέλιον τούτο της πολιτικής ημών υπάρξεως, ώστε δύο του λοιπού ευαγγέλια να έχωμεν, το της θρησκείας, και το της πολιτικής ημών υπάρξεως. Διά την γεωγραφικήν της θέσιν η Ελλάς είναι το κέντρον της Ευρώπης· ισταμένη, και έχουσα εκ μεν δεξιών την Ανατολήν, εξ αριστερών δε την Δύσιν, προώρισται, ώστε διά μεν της πτώσεως αυτής να φωτίση την Δύσιν, διά δε της αναγεννήσεως την Ανατολήν. Το μεν πρώτον εξεπλήρωσαν οι προπάτορες ημών, το δε δεύτερον είναι εις ημάς ανατεθειμένον· εν τω πνεύματι του όρκου τούτου και της μεγάλης ταύτης ιδέας είδον πάντοτε τους πληρεξουσίους του έθνους να συνέρχωνται διά να αποφασίσωσιν ουχί πλέον περί της τύχης της Ελλάδος, αλλά της ελληνικής φυλής.
|
| | Η της Τρίτης Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική Συνέλευσις. Πρακτικά. Συνεδρίασις ΛΑ΄ της 14 Ιανουαρίου [1844]. Κ.Θ. Δημαράς, Ελληνικός Ρωμαντισμός. Ερμής, 1982. 405-406. |
|
|
